Bốc mộ, một nghi lễ lâu đời, thường được coi là biểu hiện của lòng hiếu thảo và sự kính trọng của người còn sống đối với người đã khuất. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết đến những nghi thức đúng đắn khi thực hiện việc bốc mộ. Vì vậy, để thực hiện nghi lễ đúng cách, người thực hiện bốc mộ cần chuẩn bị những gì và tránh những điều gì? Hãy cùng khám phá về phong tục bốc mộ thông qua bài viết này!
Hoạt động bốc mộ, hay còn gọi là cải táng hoặc sang cát, thể hiện sự quan tâm và biết ơn đối với người thân đã qua đời. Đây được coi là một cách để giúp linh hồn người đã khuất tìm được bình an.
Thường thì, việc bốc mộ không được thực hiện ngay sau khi người thân mất, mà phải chờ ít nhất 3 năm. Sau đó, con cháu sẽ chọn ngày lành, tháng tốt để tổ chức lễ tế, thường là lễ bái, trước khi tập hợp đủ số người trong gia đình để thực hiện nghi lễ cải táng.
Trước khi thực hiện việc bốc mộ, gia đình thường xem ngày và lựa chọn ngày lành, tháng tốt, phù hợp với tuổi và mệnh của người đã khuất. Một số gia đình có thể chọn ngày dựa vào tuổi của trưởng nam vì quan niệm rằng, con trai trưởng sẽ gánh vác mọi điều may mắn và rủi ro của dòng họ.
Thường thì, việc bốc mộ được ưu tiên thực hiện vào mùa thu vì thời tiết ở thời kỳ này thường thuận lợi hơn. Ngoài ra, việc chọn thời gian bốc mộ vào ban đêm hoặc sáng sớm cũng được ưa chuộng, nhằm tránh ánh nắng mặt trời có thể làm xương cốt chuyển sang màu đen. Vậy quy trình thực hiện bốc mộ cần chuẩn bị những gì?
Quách là nơi chứa thi hài của người đã khuất sau khi tiến hành việc bốc mộ. Thông thường, quách thường được làm từ chất liệu gỗ vì nó có khả năng chịu đựng môi trường ẩm ướt trong thời gian dài mà không bị mối mọt. Tuy nhiên, ngoài gỗ, người ta cũng có thể sử dụng các vật liệu khác như sứ, xi măng, sành, đá,... để làm quách thay thế.
Tiểu là một chiếc hộp được chế tạo từ các loại vật liệu như gỗ, sứ, sành,... được sử dụng để chứa trực tiếp xương cốt của người đã qua đời (tương tự như hũ cốt). Sau khi bốc xương cốt của người mất, gia đình thường đặt xương cốt vào tiểu trước rồi mới đặt nó vào bên trong quách.
Ngoài tiểu và quách là thành phần chính thì bốc mộ cần chuẩn bị những gì? Một thành phần quan trọng không kém đó là giấy tráng kim. Đây là loại giấy có màu vàng, thường được sử dụng để bọc bát hương trước khi đặt vào tiểu trong quá trình bốc mộ. Lớp giấy này được xem như một lớp bọc bao quanh xương cốt của người đã qua đời, có khả năng phân hủy và để lại các vật liệu kim loại cùng với xương cốt trong quá trình bốc mộ.
Bên cạnh quách, tiểu và giấy tráng kim, gia đình cũng cần chuẩn bị các vật dụng khác như thất bảo, hoa cúc khô, vải áo để bọc xương cốt, đồng trinh, tiền cổ, đá thạch anh ngũ sắc, ngũ vị hương (dùng để rửa xương cốt), quế thơm đun nước (để lau chùi tiểu và quách), nêm gỗ,...
Trong quan niệm truyền thống, người xưa thường coi việc bốc mộ người đã qua đời sau khoảng 3 năm từ thời điểm hạ huyệt. Tuy nhiên, có những trường hợp khi sau 3 năm, xương cốt vẫn chưa hoàn toàn phân hủy, và do đó, con cháu có thể quyết định chờ đợi thêm khoảng từ 5 đến 7 năm trước khi tiến hành việc bốc mộ.
Quyết định chờ đợi thêm thời gian để bốc mộ có thể phụ thuộc vào tình trạng môi trường xác định nơi người đã khuất được mai táng, điều kiện khí hậu, cũng như những yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quá trình phân hủy xương cốt. Việc này được thực hiện với mong muốn rằng khi bốc mộ, hài cốt đã phân hủy một phần lớn và có thể được chuyển sang nơi an nghỉ cuối cùng một cách trọn vẹn và tôn trọng.
Sau khi nắm rõ trước khi bốc mộ cần chuẩn bị những gì thì chúng ta cần nắm rõ từng quy trình để bốc mộ sao cho đúng chuẩn. Cách thực hiện bốc mộ theo quy trình truyền thống thường điều chỉnh tùy theo vùng miền, phong tục và tín ngưỡng cụ thể của mỗi gia đình. Dưới đây là mô tả cách thức thực hiện bốc mộ:
Lưu ý rằng, ngoài việc chú trọng bốc mộ cần chuẩn bị những gì thì các bước này cũng cần được thực hiện với sự tôn trọng và sự chú ý đặc biệt đến việc xử lý và sắp xếp xương cốt cùng với các vật phẩm khác để thực hiện nghi lễ bốc mộ một cách trang trọng và kính trọng.
Bên cạnh vấn đề bốc mộ cần chuẩn bị những gì vô cùng quan trọng ra thì gia đình cũng nên đặc biệt chú tâm đến đất để đặt mộ. Việc chọn đất để đặt mộ và đào huyệt là một phần quan trọng trong các nghi lễ bốc mộ hoặc an táng. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng:
Những lưu ý trên thường được áp dụng để chọn đất và đào huyệt một cách cẩn thận và tôn trọng, nhằm đảm bảo sự an yên cho người đã khuất.
Bài viết trên là tổng hợp những thông tin về bốc mộ cần chuẩn bị những gì và cũng như một vài lưu ý quan trọng gia đình cần nắm. Hy vọng những kiến thức trên sẽ góp phần cho gia đình có được buổi lễ bốc lộ thật hoàn chỉnh và đầy trang trọng.
