Đốt đèn dưới quan tài là một phần quan trọng của lễ truyền thống trong việc tiễn đưa người thân vào cõi bên kia trong nền văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng thấu hiểu đầy đủ về ý nghĩa và lý do sâu xa đằng sau hành động này. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về câu hỏi "Tại sao phải đốt đèn dưới quan tài?" và khám phá giá trị tâm linh của việc này trong văn hóa của người Việt.
Việc tổ chức tang lễ và lo hậu sự là hết sức quan trọng để đảm bảo sự an yên cho những người còn sống sau khi mất mát người thân. Trong đám tang, mọi người chia sẻ niềm tiếc thương và đưa tiễn người đã khuất. Phong tục ma chay, bao gồm cúng bái linh hồn, lễ viếng và mai táng, là dịp cuối cùng để những người sống thể hiện lòng kính trọng và tiếc thương với người đã mất. Hoàn thành tâm nguyện của người đã qua đời là một việc quan trọng giúp họ yên tâm.
Tuy nhiên, như một phật tử, chúng ta cần hiểu rõ và loại bỏ những tập quán xấu, đồng thời đóng góp vào việc bảo vệ chánh pháp. Hủ tục tại sao phải đốt đèn dưới quan tài không chỉ là thiếu khoa học mà còn trái ngược với giáo lý Phật giáo. Tại sao lại phải thực hiện hủ tục này? Có nhiều quan điểm khác nhau. Một số người cho rằng chói đèn giúp ngăn chặn mùi khó chịu từ thi thể, trong khi người khác nói rằng đặt đèn dưới quan tài chủ yếu để tránh cho hồn thư không trở lại.
Tuy nhiên, tất cả những quan điểm này đều không hợp lý và không khoa học. Chói đèn không ngăn chặn mùi khó chịu, và việc đốt đèn có thể gây nguy hiểm với khí Methane (CH4), khiến nó cháy thành khói xanh hoặc thậm chí gây nổ. Về mặt tâm linh, không có bằng chứng cụ thể về hồn thư, và nhiều người cho rằng hủ tục này chỉ là cách để những người tổ chức tang lễ tận dụng để kiếm lợi và tạo ra tín đồ mê tín. Việc duy trì hủ tục này không chỉ là thiếu ý nghĩa mà còn là một hành động không hợp lý và không an toàn.
Để hiểu rõ hơn về lý do đằng sau việc tại sao phải đốt đèn dưới quan tài, chúng ta có thể đi sâu vào nguyên nhân và nguồn gốc của thủ tục này. Trong thời kỳ Tam Quốc, Gia Cát Lượng đã sử dụng một chiêu thuật đặc biệt khi đối mặt với Tư Mã Ý. Sau khi dự định của ông bị "lu mờ" trong Thiên tượng, ông đã dựa vào việc chong đèn dưới quan tài để tạo ra một bức tranh giả mạo về cái chết của mình.
Gia Cát Lượng đã chỉ đạo rằng khi ông qua đời, không ai được khóc lóc và tổ chức tang lễ. Thay vào đó, ông muốn người ta đặt ông ngồi trên một chiếc ghế, tay phải cầm quạt lông, tay trái cầm cuốn bình thơ, đồng thời mở đèn dưới đích ghế. Bằng cách này, ông tạo ra một bức tranh "vững như núi Thái Sơn", làm cho Tư Mã Ý tin rằng ông vẫn còn sống. Nhờ vào chiêu thuật này, quân đội của Gia Cát Lượng đã rút lui một cách an toàn mà không gặp phải bất kỳ nguy hiểm nào.
Từ đó, thủ tục phải đốt đèn dưới quan tài đã trở thành một cách để "ếm" thông tin về sự mất mát và bảo vệ đội ngũ của mình. Mặc dù gốc rễ của thủ tục này liên quan đến chiến thuật quân sự, nhưng ngày nay đã xuất hiện nhiều giải thích và ý kiến khác nhau về ý nghĩa của việc tại sao phải đốt đèn dưới quan tài.
Đèn cầy, hay còn được biết đến với tên gọi "nến tang," thường được lựa chọn trong các buổi tang lễ nhờ màu đỏ đặc trưng, tượng trưng cho sự kính trọng và thiêng liêng dành cho người đã qua đời. Tính độc đáo của đèn cầy nằm ở chiều dài tương đối và đầu nhọn, khác biệt so với ngọn nến thông thường.
Sự ưa chuộng của đèn cầy không chỉ xuất phát từ mặt thị giác mà còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh theo quan niệm dân gian. Theo truyền thống, đèn cầy là biểu tượng của Hắc Vô Thường và Bạch Vô Thường, hai vị sứ giả đặc trách dẫn dắt linh hồn về U Minh Giới. Chúng đảm bảo rằng linh hồn của những người đã khuất sẽ an toàn và tránh khỏi những nguy hiểm trên đường hồi hương. U Minh Giới là nơi linh hồn trải qua quá trình phán xét và luận tội trước khi tiếp tục hành trình của mình, một khía cạnh tâm linh được thể hiện một cách rõ ràng qua việc sử dụng đèn cầy trong lễ tang.
Phong tục tại sao phải đốt đèn dưới quan tài không chỉ là một nghi lễ truyền thống mà còn là sự kết hợp độc đáo giữa truyền thống và tâm linh trong văn hóa người Đông Á. Đây là một nghi lễ lâu đời, thể hiện lòng thành kính và sự biết ơn đối với tổ tiên. Hành động đốt đèn cầy không chỉ là cách để giữ gìn truyền thống, mà còn là biểu tượng của niềm tin mạnh mẽ vào sự tiếp tục sự sống sau khi chết và sự liên kết giữa thế gian và thế giới tâm linh.
Ngoài những ý nghĩa tâm linh đã được đề cập, đèn cầy còn trở thành một vật phẩm mang lại phước lộc cho gia chủ. Trong quá trình thực hiện các nghi thức và lễ bái quan dành cho người đã khuất, đèn cầy không chỉ có vai trò trang trí mà còn được giữ lại sau lễ và thường xuyên thắp sáng tại ban thờ thần tại gia. Tại sao lại có thói quen này?
Theo quan niệm dân gian, cặp đèn cầy mang theo một lượng lớn lộc khí, có thể tạo nên sự may mắn và thịnh vượng cho gia quyến. Đồng thời, đèn cầy được tin rằng có khả năng xua đuổi tà ma, giải quyết những vấn đề phức tạp và loại bỏ những điềm xui xẻo. Việc thắp đèn cầy và thực hiện lời khấn vái được coi là một cách để gia quyến thuận buồm xuôi gió trong cuộc sống.
Đối với những gia đình có con nhỏ thường khóc đêm hoặc gặp khó khăn trong việc duy trì sự hoà thuận, đèn cầy trở thành biểu tượng linh thiêng, được thắp để xin người đã khuất sự giúp đỡ và bảo vệ. Vì tính linh thiêng và sức mạnh mang lại phước lộc, gia chủ nên giữ nguyên cặp đèn cầy và không chia thành từng mảnh nhỏ. Nếu vi phạm, theo quan niệm, gia quyến có thể phải đối mặt với nhiều khó khăn và không may trong tương lai.
Bài viết đưa ra một số lý do quan trọng về việc tại sao phải đốt đèn dưới quan tài trong các nghi thức đám tang tại Việt Nam. Hy vọng rằng qua nội dung này, độc giả đã củng cố thêm kiến thức về các thủ tục và tâm linh trong lễ tang ở đất nước này.
