Tang lễ là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống người Việt, thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đối với người đã khuất. Trong cuộc sống, không ai mong muốn gia đình mình phải trải qua một lễ tang, nhưng đây là một thực tế không thể tránh khỏi. Khi đối mặt với tình huống này, gia đình thường phải tổ chức tang lễ từ đầu, tuân theo các quy trình và nghi lễ truyền thống. Điều này cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hiểu biết về các bước và trình tự của một lễ tang hoàn chỉnh. Phúc An Viên đã tổng hợp thông tin chi tiết để giúp gia đình có cái nhìn tổng quan hơn về cách tổ chức một quy trình tang lễ đầy đủ và tôn kính.
Trước quy trình tang lễ, gia đình phải đối mặt với các mốc thời gian, người thân hấp hối và thực hiện các nghi lễ theo từng tôn giáo cụ thể:
Sau khi người thân đã ra đi, con cháu trong gia đình sẽ cùng nhau thực hiện các nghi thức hậu sự. Đầu tiên, gia đình nên liên hệ với cơ sở mai táng và lựa chọn các dịch vụ cần thiết, đặc biệt nếu gia đình không có đủ nguồn lực để tự chuẩn bị cho các nghi lễ.
Một trong các nghi lễ quan trọng trong quy trình tang lễ là Lễ Mộc dục, còn được gọi là Lễ tắm gội. Gia đình sẽ chuẩn bị các vật dụng như dao nhỏ, lược, thìa, vải, nắm đất thổ công, nước ngũ vị và nước nóng. Nếu người mất là nam thì con trai sẽ tiến hành lễ, còn nếu là nữ thì con gái sẽ thực hiện. Không gian làm lễ cần được che kín bằng rèm. Mục đích của lễ này là tẩy trần cơ thể của người quá cố, để họ sẵn sàng sang thế giới bên kia.
Sau khi hoàn thành lễ tắm gội, trong thời gian đợi giờ lành, người mất thường được đắp chăn hoặc buông màn che mặt. Đồng thời, gia đình cần chuẩn bị một số vật phẩm bao gồm một chiếc ghế nhỏ đặt ở đầu người mất, một bát cơm đôi đũa, một quả trứng, và thắp hương liên tục để tôn vinh linh hồn của người đã qua đời.
Sau giai đoạn ban đầu khi tiễn đưa người thân ra đi và sau khi đã liên hệ với các cơ sở dịch vụ mai táng trọn gói, gia đình sẽ tiếp tục thực hiện các nghi thức quy trình tang lễ theo trình tự cụ thể.
Trước khi tiến hành lễ khâm liệm người đã khuất, người thân thường thiết lập một bàn thờ vong tại vị trí trước mặt người qua đời. Trong quá trình này, truyền thống thường là sử dụng hai cây chuối để đặt ở hai bên của bàn thờ vong. Tuy nhiên, do sự phát triển của xã hội, việc trồng chuối đã không còn phổ biến như trước. Thay vào đó, người ta thường sử dụng nải chuối, quả bưởi, và hoa quả tùy theo mùa để trang trí bàn thờ vong. Bàn thờ vong thường bao gồm ảnh chân dung của người đã qua đời, và việc kết hoa quả và hoa tươi trên bàn thờ vong thường được thực hiện một cách tỉ mỉ và tươi đẹp, thể hiện lòng tôn kính và tưởng nhớ đối với người đã khuất.
Trong quy trình tang lễ này, nhân viên mai táng sẽ chuyển linh cữu từ phòng chờ ra nơi tiến hành nghi thức liệm. Sau đó, họ sử dụng vải trắng để bọc thi hài của người đã mất. Trong quá trình nghi thức liệm, thường có việc đặt một chén trà vào quan tài nhằm hút ẩm và duy trì vệ sinh tốt hơn.
Nghi thức nhập quan là quá trình đưa thi hài vào quan tài. Thầy cúng thường tiến hành lễ phạt mộc tẩy uế bằng cách sử dụng dao để gõ vào bốn góc của quan tài, nhằm xua đuổi mộc tinh và bảo vệ người đã khuất.
Sau đó, thầy cúng thường thực hiện lễ gọi hồn. Trong văn hóa và tín ngưỡng của người Việt Nam, tin rằng khi người chết ra đi, hồn vía sẽ đi lang thang khắp không gian, vì vậy việc thực hiện lễ này và khấn để trình báo lên thiên đình là để thông báo rằng trần gian có người sẽ quy tiên, và để ghi chép vào sổ thiên tào.
Người chủ lễ thường tiến hành nghi lễ cúng trước nghi thức phát tang. Các vật phẩm như khăn tang và đồ tang thường được sắp xếp trên một chiếc mâm đặt trước bàn thờ linh. Sau khi hoàn thành nghi lễ cúng, người con trưởng thường sẽ đi phát khăn tang và đồ tang cho mọi người trong gia đình.
Đây một nghi thức quan trọng không thể thiếu trong mọi quy trình lễ tang. Sau khi lễ phát tang, họ hàng thân thiết sẽ đến để phúng viếng. Trong lúc này, con cháu thường luôn ở bên cạnh bàn thờ vong để đáp nghĩa. Thường thì họ hàng sẽ sử dụng hương hoa và xôi gà để phúng, trong khi bạn bè thường sử dụng hương và phong bì để thể hiện lòng tôn kính và tri ân đối với người đã qua đời.
Buổi tối sau khi lễ phúng viếng đã kết thúc và khách đã rời, gia đình thường tổ chức lễ tế vong. Trong lúc này, người nhà sẽ chuẩn bị mâm cơm rượu và thịt đầy đủ để dâng lên bàn thờ vong.
Đây là một nghi thức quan trọng trong quy trình tang lễ và thường được tiến hành vào lúc 12 giờ đêm. Trong lễ này, quan tài sẽ được quay theo chiều ngang của ngôi nhà, sao cho nó đầu quay về phía bàn thờ và chân quay ra ngoài cửa.
Vào sáng hôm sau, khi người nhà chuẩn bị bát cơm, quả trứng, một đĩa muối, và một chén nước lã, họ sẽ lần lượt dâng từng món đồ này lên bàn thờ vong để cúng vào sáng sớm.
Đây là nghi thức quan trọng đối với một quy trình tang lễ đúng chuẩn, gia đình thường sẽ xem xét thời gian phù hợp để làm lễ động quan cho thật thuận lợi. Sau khi thực hiện nghi thức này, quan tài sẽ được đậy nắp và ván thiên lại, sau đó được đưa lên xe tang để đến nghĩa trang hoặc cơ sở hỏa táng. Trong lúc này, người thân thường đứng lên để cảm ơn bà con và bạn bè đã đến viếng thăm.
Suốt quá trình đưa người mất ra nghĩa trang hoặc đài hỏa táng, trưởng đi trước, linh cữu đi sau, và con cái thường đi phía sau linh cữu. Kèn trống thường được đánh liên hồi trong quá trình diễu hành. Trong khi đi, người tham gia thường rải vàng mã tiền lẻ từ nhà đến nghĩa trang.
Đối với các tang lễ tôn giáo, linh cửu thường được đưa đến nhà thờ để thực hiện lễ trước khi được đưa đến nghĩa trang hoặc đài hỏa táng.
Thông thường, huyệt thường được chuẩn bị từ chiều hôm trước. Khi quan tài được đặt vào huyệt, con trai thường là người đầu tiên lấp đất lên. Sau đó, các con cháu khác mỗi người sẽ lấp thêm một miếng đất, thể hiện tình cảm và ý nghĩa đắp mộ cho cha mẹ.
Trong thời gian này, ông bà ta thường khuyên rằng con cháu không nên khóc lóc quá nhiều và tiếc nuối quá mức, vì điều này có thể khiến cho hồn người đã mất khó mà siêu thoát đi.
Sau các quy trình tang lễ trên, tiếp theo là nghi thức an táng tại nghĩa trang, người thân thường có thể đưa ảnh của người đã khuất về nhà để thờ trên bàn thờ vong. Bàn thờ này thường được trang trí với hương khói và đèn nhang hàng ngày. Trong thời gian này, gia đình thường cúng những món ăn mà người thân đã yêu thích khi còn sống, để tôn vinh và tri ân họ.
Trên đây là tổng hợp quy trình tang lễ cơ bản đúng chuẩn Phúc An Viên gửi đến quý độc giả. Mong rằng dựa vào những thông tin hữu ích này, Quý Khách có thể nắm rõ được quy trình đúng chuẩn để tổ chức tang lễ cho người thân của mình thật trang nghiêm và trọn vẹn.
